Kripto varlıklar hayatımıza gireli çok uzun süre olmadı. ABD’de bir pizza ödemesiyle başlayan finansal süreç, bugün 2.5 trilyon dolarlık bir işlem hacmine dönüştü. Finansal kuruluşların ellerinde tuttukları kripto para hacminin karşılığı ise 600 milyar dolar. Hiç şüphesiz kripto varlıklar denince akla en başta Bitcoin geliyor. Kim tarafından oluşturulduğu bugün hala tartışılsa da blokzincirin hayatımıza girmesi, teknik ve finansal yatırım anlamında yeni bir çağ açtı. Yine en çok bilinen kripto varlıklar arasında Ethereum, Bitcoin’den sonra başı çekiyor. Litecoin, Ripple, Tether, Solana, ilk akla gelenler. Ripple’ın ABD’nin Sermaye Piyasası Kurulu diyebileceğimiz, SEC ile olan davası nedeniyle uzun bir süre kayıp yaşadığını da, bu dünyayı yakından takip edenler bilir. Tabi o da, hem SEC davasının sonuçlanması hem de Trump’ın ABD başkanlığı nedeniyle eski günlerine dönecek gibi duruyor.
Gelelim kripto paraların ‘merkeziyetsiz’ olmasına. Dünyada kullanılan tüm para birimleri ülkelerin merkez bankaları tarafından yönetilir. Ekonomik ve jeopolitik gelişmelerin etkisiyle merkez bankalarının para politikaları, bu para birimlerine nispeten yön verir. Yani kontrol altındadırlar, ya da diğer bir değişle merkeziyetçi bir sisteme sahiptirler. Kripto varlıklarda ise bu tam tersinedir. Bir merkezden yönetilemezler, tamamen bağımsızdırlar. Ağdaki tüm katılımcılar eşit yönetir. Sistem sayesinde herkes birbirini denetler, kötü niyetli girişimler hemen ağdan atılır. Çok teknik ve derin konular, daha fazla detayına girmeyeceğim. Blokzincir teknolojisinden bahsetmeden geçmek olmaz. Basit anlatımla, zincir gibi birbirene bağlanmış şifrelenmiş işlemler, veri blokları içinde yer alır. Bu zincir içindeki verilerde değişiklik ve silinme yapılamaz. Bu da son derece güvenli bir ortam yaratır. ‘Blockchain’ yani blokzincir teknolojisi,en başta kripto varlıkların amiral gemisi olan Bitcoin’le ortaya çıksa da, bugün başta finans ve bankacılık olmak üzere, bir çok sektörde kullanılır.
Kripto varlıklar konusunda bu bilgilendirmeden sonra, ABD başkanlık seçimi öncesinde ve sonrasında neler oldu da, Bitcoin kendisini 90 bin doların üzerine attı? Bu ralli nasıl başladı, biter mi, nerede biter? Bunların hepsini bir uzmanına sordum. Her zaman olduğu gibi yine hatırlatmak isterim. Burada verdiğimiz bilgiler asla bir yatırım tavsiyesi değildir. Yatırımlarınıza bir uzmana danışarak karar ve yön verin. Eğer bunu da yapmıyorsanız, uzmanların çeşitli mecralardaki analizlerini takip ederek, çok iyi bir strateji belirleyerek, finansal bir yatırıma girişin. Hele ki bir arkadaş, dost, komşu, akraba tavsiyesiyle asla bir finansal yatırım aracına yönelmeyin. Konun uzmanları sizin için kafa patlatır, finansal grafikleri inceler, yabancı yayınları, uzmanları takip eder, haber akışlarına göre analizler oluşturur. Bu da çok ciddi bir bilgi birikim gerektiren bir iştir. Bakın size sunulan bu iyiliği alın kullanın! Kendi başınıza bir yatırıma karar vermeyin. Para kolay kazanılmıyor, ama kolay kaybedilebilir. İşte sizin için tüm bu analizleri yapan, gecesini gündüzüne katıp, kripto varlıklarla ilgili doğru ve isabetli analizleri sizlere aktaran bir isimle, BTCHaber Yazı İşleri Müdürü Alp Börü ile bu konuları konuştum. Kendisine değerli vaktini ayırdığı için çok teşekkür ederim.
“Donald Trump’ın seçilmesi piyasalar tarafından oldukça olumlu karşılandı.”
Alp Bey’e ilk sorum tabi ki de, bugünlerde gündem olan, ABD seçimleri sonrası Bitcoin’de yaşanan ralliydi. Bitcoin'de ve diğer kripto paralarda ABD seçimi sonrası neler oldu, bekleniyor muydu bu rekorlar?
Alp Börü: “ABD başkan adaylığı boyunca Bitcoin (BTC) yanlısı bir görüntü çizen Donald Trump’ın seçilmesi piyasalar tarafından oldukça olumlu karşılandı. Trump’ın iddialı vaatleri arasında Bitcoin’in ABD tarafından stratejik rezerv olarak kullanılması, ABD’nin Bitcoin madenciliğinde merkez olması, ılımlı kripto düzenlemelerinin getirilmesi ve ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) Başkanı GaryGensler’ın görevden alınması söz konusu. Trump’ınkripto dostu açıklamaları ve vaatlerinin Bitcoin’in rekor seviyeye gelmesindeki payı yadsınamaz. Öte yandan geçtiğimiz ocak ayından beri piyasaya sürülen spot Bitcoin borsa yatırım fonları (ETF’ler) tarafından gelen para akışının rekor seviyelere yükselmesi, BTC’nin yükselişinde bir diğer önemli etken oldu.”
Trump’ın kampanya dönemindeki en büyük destekçisi ve kimilerine göre gizli teknoloji bakanı, kimilerine göre manevi oğlu Elon Musk’ın kripto varlıklara bakışını, X hesabından bir ‘köpek’ resmi paylaşarak, Dogecoin’i nasıl hareketlendirdiğini hepimiz biliyoruz. Elbette en büyük destekçisi kripto paralara inanan bir isim olunca, Trump’ın da kripto paralara gelecekte nasıl yaklaşacağını görebiliyoruz. Peki, başta Bitcoin olmak üzere, kripto paralar 2024’ü nasıl kapatacak?
Bitcoin’de kâr satışlarına dikkat?
Alp Börü: “Bitcoin fiyatı son bir haftadır rekor üstüne rekor kırıyor. Piyasadaki pozitif havanın sürmesiyle yükseliş ivmesi devam edebilir ancak uzun zamandır elinde Bitcoin tutan yatırımcıların kâr satışlarıyla fiyatta geri çekilme yaşanması da olasılıklar dahilinde.”
“Birçok kripto analisti 2025’ten oldukça umutlu.”
Aşağı yukarı,2024’ü bu şekilde kapatacağız. Peki 2025’te bizi neler bekliyor? Yine bu ralliler görülecek mi, yoksa yatırımcı daha temkinli mi olmalı?
Alp Börü: “Birçok kripto analisti 2025’ten oldukça umutlu. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) parasal sıkılaştırmaya son vererek faiz indirimlerine başvurması da piyasanın canlanmasında önemli etkenlerden biri. Parasal bolluk etkisiyle yatırımcıların kripto gibi riskli varlıklara yönelmesi kripto piyasasında yükseliş getirmişti. ABD enflasyon oranının kademeli bir şekilde düşüşünün devam etmesiyle Fed’in faiz indirimlerinin süreceğini Başkan Jerome Powell daha önce açıklamıştı. Faiz indirimi döngüsüyle kripto gibi riskli varlıklara ilginin artması olasılıklar dahilinde ancak geçmişe kıyasla farklı bir tabloyla karşı karşıyayız: Bitcoin’in tıpkı hisse senedi piyasaları gibi jeopolitik gerginliklere olumsuz reaksiyon vermesi. Bunun benzer bir örneğini yakın zamanda yaşanan İran-İsrail gerginliğinde görmüştük. Bölgede tansiyonun artmasıyla Bitcoin’in ve kripto piyasasının değerinde geri çekilme yaşanmıştı. Orta Doğu’da benzer bir gerginliğin tekrar su yüzüne çıkması kripto piyasası tarafından olumlu karşılanmayabilir.”
“Sermaye Piyasası Kurulu yasası, kripto yatırımcılarını korumayı amaçlıyor.”
Tabi dünyada böylesine yüksek bir işlem ve varlık hacmine ulaşan yatırım aracı kripto para, hükümetlerin ve maliye yönetimlerinin de dikkatini çekmiş vaziyette. Ülkeler, bu işlem hacminden vergi almayı, merkeziyetsizlik sisteminde ilerleyen kripto varlıkları, bir nebze de olsa düzenlemek adına, regülasyonları gündemine aldı. Türkiye’de de bu konuda resmi adımlar atılmış durumda. BTCHaber Yazı İşleri Müdürü Alp Börü’ye Türkiye’deki kripto varlık regülasyonlarının ne aşamada olduğunu sordum?
Alp Börü: “Geçtiğimiz temmuz ayında Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren kripto varlıkların düzenlenmesine ilişkin Sermaye Piyasası Kurulu yasası kripto yatırımcılarını korumayı amaçlıyor. Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) tek merci olarak belirlendiği yeni yasa şimdilik doğrudan vergi içermiyor. Yatırımcıdan öte kripto varlık sağlayıcılarını (kripto para borsaları) düzenleyen yeni yasayla geçmişte yaşanan Thodex benzeri skandalların önüne geçilmesi planlanıyor.”
“Bankadan kredi çekerek, kripto para yatırımına girmeyin!”
Thodez skandalından bahsetti Alp Bey. Kripto para yatırım platformu Thodex, Faruk Fatih Özer tarafından 400 bin lira sermayeyle kurulmuş bir şirket. MASAK raporuna göre, Thodex hileli işlemler ve işler nedeniyle müştekilerini aldatmış. Yargılamalar sonucunda şirketin kurucusu Faruk Fatih Özer ve kardeşi ciddi cezalar aldılar. İşin hukuki yönü çözüldü ama bu platformda önemli parasal kaybı olanların, kayıplarını, zararlarını telafi edecekleri mümkün görünmüyor. Konu kripto varlıkların güvenli yatırım ortamına gelmişken Alp Bey’e hemen sordum. Yatırımcılar, güvenli kripto yatırım platformunu nasıl seçebilir, nelere dikkat etmeliler?
Alp Börü: “Yatırımcılar yatırım yapmadan öte hem finansal hem de kripto okuryazarlıklarını geliştirmeli. Sadece kripto para borsası tercihinde değil, yatırım yapacakları kripto varlıkları da araştırmalı, kulaktan dolma bilgilerle hareket etmemeli. Bilhassa yüksek kâr oranlarıyla dikkat çeken ancak hiçbir projeye dayanmayan bazı kripto varlıkların (örn, memecoin’ler) fiyat oynaklıklarına dikkat etmekte fayda var. Piyasadaki yüksek volatilite dikkate alındığında yatırımcıların kripto yatırımı yaparken bankadan kredi çekerek piyasaya girmelerini oldukça hatalı buluyorum. Yatırımcılar yatırım kararı alırken ilgili kripto paraları iyice araştırmalı ve hakkında bilgi sahibi olmalılar.”
“Dijital Türk Lirası’nı kripto paralarla karıştırmamak gerekiyor.”
Hayatımıza kripto paralardan sonra bir de dijital paralar girmek üzere. Önemli merkez bankalarının, ki aralarında Türkiye'de mevcut, bir dijital para çıkarma hamlesi var, bu kripto paralar üstünde olumlu ve olumsuz nasıl bir etki yaratır?
Alp Börü: “Merkez Bankası Dijital Paraları (CBDC’ler) dünya genelinde birçok ülke tarafından üzerine çalışılan bir konu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın bir süredir Dijital Türk Lirası üzerine çalışmaları olduğu biliniyor. Ancak birinci fazı başarıyla tamamlanan Dijital Türk Lirası’nı kripto paralarla karıştırmamak gerekiyor. Merkeziyetsiz yapısıyla öne çıkan kripto paraların aksine CBDC’ler tek bir merkez tarafından yönetiliyor. CBDC’ler her ne kadar blokzincir ya da dağıtık defter teknolojilerini kullansa da kripto paraların sunduğu merkeziyetsizliği ya da anonimliği getirme gibi bir iddiaları yok.“
BTCHaber Yazı İşleri Müdürü Alp Börü’ye bu değerli bilgileri bizimle paylaştığı için çok teşekkür ediyorum. Son tahlilde, kripto varlıklara yatırım konusunda, diğer finansal araçlara nasıl bakıyorsak öyle bakmalıyız. Kazanç-risk-kayıp değerlendirmesini çok iyi yapmalıyız. Trump sonrası, özellikle Elon Musk’ın da etkisiyle kripto paraları, daha çok konuşacağız gibi…
Burada elbette Bitcoin’le birlikte hayatımıza giren, finansal ödeme araçlarının gelişime büyük katkı sağlayan blokzincir teknolojisini de unutmamak gerekir. Bunu da başka bir yazımın konusu yapacağım.
