İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ayla Ünver Alçay, aflatoksinin Türkiye’nin gıda ihracatındaki en büyük sorunlardan biri olduğuna dikkat çekti. Özellikle kuru incir ve fındık gibi ürünlerde tespit edilen yüksek aflatoksin seviyeleri nedeniyle Avrupa Birliği ülkelerinin sık sık ürünleri iade ettiğini belirten Alçay, "Bu durum yalnızca ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda halk sağlığını ilgilendiren bir krizdir. Aflatoksin kansere yol açabilir" dedi.
"Aflatoksin nedir ve neden tehlikeli?"
Dr. Alçay, aflatoksinin Aspergillus flavus ve Aspergillus parasiticus küf mantarları tarafından üretilen bir toksin olduğunu belirtti. "Aflatoksin B1, doğal olarak oluşan en güçlü kanserojenlerden biridir ve sıcak, nemli iklimlerde yetişen tarım ürünlerinde yaygındır" dedi. Uzun süre maruz kalınması durumunda karaciğer kanseri başta olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını vurguladı.
"Türkiye neden risk altında?"
Türkiye’nin iklim şartlarının aflatoksin oluşumunu tetiklediğini belirten Alçay, uygun olmayan kurutma ve depolama şartlarının sorunun büyümesine neden olduğunu ifade etti. Alçay, "Bu durum sadece sağlık açısından değil, ekonomik açıdan da kayıplara yol açıyor" dedi. Türkiye’nin fındık ve kuru incir gibi stratejik ürünlerinin küresel pazarlarda tercih edilmesi için yalnızca kalite değil, güvenilirliğin de önemli olduğunu belirtti.
"Mikotoksinler ve diğer tehlikeler"
Dr. Alçay, aflatoksin dışında farklı mikotoksinlerin de sağlık için tehdit oluşturduğunu ifade etti:
- Okratoksin A: Böbrek fonksiyonlarını bozabilir ve kansere neden olabilir.
- Fumonisinler: Sinir sistemi ve karaciğeri etkiler.
- Zearalenon: Hormonal bozukluklara yol açabilir.
- Patulin: Meyve sularında bulunur ve karaciğer ile böbrek hasarına neden olabilir.
"Çözüm önerileri"
Dr. Alçay, aflatoksinle mücadele için bilimsel ve teknolojik yöntemlerin önemini vurgulayarak şu önerilerde bulundu:
- İyi Tarım Uygulamaları: Çiftçilerin nem ve sıcaklık kontrolü gibi konularda eğitilmesi.
- Gelişmiş Analiz Yöntemleri: Hızlı ve doğru tespit teknolojilerinin kullanılması.
- Doğal Antifungal Maddeler: Küf oluşumunu önleyen çözümlerin geliştirilmesi.
- Modern Depolama Sistemleri: Uygun depolama yatırımları yapılması.
Dr. Alçay, aflatoksinle mücadelenin devlet kurumları, çiftçiler ve özel sektörün iş birliğiyle mümkün olabileceğini belirterek, "Halkımızın sağlığını korumak ve ihracat pazarımızı güvence altına almak için acil önlemler almalıyız" dedi. Tüketicilere ise ürünlerin analiz raporlarını kontrol etmelerini tavsiye etti.
