Günlük yaşamın getirdiği yoğunluk nedeniyle kendine vakit ayıramayan bireylerin, gece geç saatlere kadar uyanık kalma çabası, "uyku intikamı" adıyla literatüre girdi. Bu durum, psikolojik ve fizyolojik sorunlara yol açabiliyor.
Yoğun iş temposu, aile sorumlulukları ve sosyal hayatın getirdiği baskılar, bireylerin gün içinde kendilerine vakit ayıramamalarına neden oluyor. Bu da "uyku intikamı" adı verilen alışkanlığın ortaya çıkmasına yol açıyor. Geceyi sabaha kadar uyanık kalarak, uyku sürelerinden feragat eden kişiler, sabahları doğal dengeyi bozan bir döngüye girmekte.
Uzman Klinik Nöropsikolog Merve Türkkol, bu durumu, "günün intikamını geceden alma" olarak tanımlıyor. Türkkol, insanların gün boyunca kendilerine vakit ayıramadıklarını düşündüklerinde, bu boşluğu gece geç saatlere kadar uyanık kalarak doldurmaya çalıştıklarını belirtiyor. "Bunun farkında olmadan yaptıkları bu davranış, uzun vadede sağlığı olumsuz etkileyebilir," diyor.
Uyku intikamı, özellikle pandemi sonrası daha yaygın hale geldi. Türkkol, bunun, iş ve özel yaşam dengesinin bozulmasıyla daha belirgin bir hale geldiğini söylüyor. Ancak uyku intikamının, bir psikolojik rahatsızlık olmadığının altını çizen Türkkol, gün içinde kaybedilen kontrol hissinin geceyi sabahlamakla telafi edilmeye çalışıldığını vurguluyor.
Psikolojik ve Fiziksel Etkiler
Uzun süreli uyku eksikliği, kaygı, depresyon ve diğer psikolojik sorunların artmasına yol açabiliyor. Fiziksel olarak ise bağışıklık sisteminin zayıflaması, metabolizmanın bozulması ve genel sağlık sorunları baş gösterebiliyor. Türkkol, uyku intikamının genellikle genç yetişkinlerde ve iş yaşamında yoğun stres yaşayan bireylerde görüldüğünü ifade ediyor.
Uyku eksikliği, bilişsel işlevlerde düşüşe neden olabilirken, ruh hali dalgalanmaları ve depresyon riski oluşturabiliyor. Türkkol, bunun uzun vadede ciddi psikolojik ve fizyolojik sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor.
Sağlıklı Uyku Düzeni İçin İpuçları
Uyku intikamı ile başa çıkmak için biyolojik saati sıfırlamak, yatağa aynı saatte girmek, mavi ışık maruziyetinden kaçınmak ve gün içinde doğal ışığa maruz kalmak önemli adımlar arasında. Ayrıca, uykuya hazırlık sürecinde gevşeme aktiviteleri yapmak, kitap okumak veya kısa bir meditasyon yapmak da vücudun uykuya hazırlanmasında etkili olabilir.
Uzmanlar, uyku intikamı alışkanlığının kronikleşmeden düzeltilmesi gerektiğini, bunun için gerekirse profesyonel destek alınmasının faydalı olacağını belirtiyor.
