ARİF ANBAR SORUYOR
ARSLAN İLE ÖZCAN YANITLIYOR:
HAFTANIN SORUSU: Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin 2023 yılı tasarı performans programı ve 2023 ile izleyen iki yılın bütçeleri görüşüldü. Söz konusu görüşmelerin ardından çıkan sonucu nasıl değerlendirirsiniz?
İBRAHİM ARSLAN - Eskişehir Büyükşehir Belediyesi CHP Meclis Üyesi
EBB kararlılık içinde yoluna devam edecektir!
2020-2024 Stratejik planı, 2023 yılı Yatırım programı ve 2023 yılı bütçesi ile uyumlu olarak hazırlanan 2023 yılı performans programında 130 faaliyet ve 75 performans göstergesi belirlenmiş, yatırımlar için faaliyetlerin 57 adedi yatırım programıyla ilişkilendirilmiştir.
2023 yılı bütçesinin rakamsal büyüklüğü ise 4 milyar 12 milyon TL olarak tahmin edilmiştir. Bu bütçenin %63’ü ise personel maaş ve ücretleri, mal ve hizmet alım giderleri ile her türlü bakım-onarım harcamaları, %31’i yatırım projeleri ve %6’sı cari transferler ve faiz giderleri için ayrılmıştır.
Bu harcamalar için gerekli olan kaynak (gelir) ihtiyacının ise %64’ünün merkezi idare payları, %24’ünün sermaye gelirleri, %9’unun diğer gelirler, %3’ünün ise borçlanma yoluyla karşılanması öngörülmüştür.
Bütçe görüşmelerinde AKP’li sözcüler özetle; bütçenin hayali içerikte hazırlandığı ve gerçekleşmesinin mümkün olmadığı, 2023 yılının seçim yılı olması nedeniyle hazırlanan bütçenin seçim bütçesi niteliği taşıdığı, idarenin öz gelir yetersizliği, merkezi idare gelirleri olmazsa hiçbir şey yapılamayacağı, bütçenin ancak personel maaş ve ücretleri ile cari harcamalara yeteceği vb. iddialarıyla 2023 yılı yatırım programı, performans programı ve bütçesine karşı oy kullanmışlardır.
CHP meclis grubu olarak gerek bütçe ve performans programı ve gerekse AKP sözcülerinin iddia, görüş ve önerilerine ilişkin düşüncelerimiz meclis sırasında açıklanmıştır. Ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik kriz nedeniyle kişi ya da kurumların birkaç saat içinde bile ne olacağını öngöremediği bir süreçte, çok kritik genel seçimin de yapılacağı bir yıl sonrasına dair sağlıklı bütçe tahmini yapmak elbette çok kolay değil!
Anayasamıza göre idaremiz Merkezi ve Mahalli olmak şartıyla bir bütün olarak tanımlanmıştır. Mahalli idarelerin gider ve gelirlerinin nelerden oluşacağı ve nasıl karşılanacağı da yine kanunlarla düzenlenmiştir. Büyükşehir belediye gelirlerinin çok önemli bir kısmını ise merkezi idare toplam vergi gelirleri üzerinden alınan paylar oluşturmaktadır.
Gerek kaynak edinilmesi ve gerekse ödenek kullanımları, hazırlanan bütçe ve programlar, bu bütçe ve programlarda yer alan öncelik ve tercihler, hayatın her alanında olduğu gibi hükümet tarafından uygulanan sosyo-ekonomik politikalara göre şekillenmekte ve bundan etkilenmektedir. Bu kapsamda doğal olarak belediye bütçesi değerlendirilirken merkezi idare bütçesi ve izlenen ekonomik politikalarla birlikte ele alınması kaçınılmaz bir sonuç ve zorunluluktur.
AKP sözcüleri merkezi idare 2023 yılı bütçesinin Eskişehir Büyükşehir Belediyesi (EBB) bütçesinden tam 1114 katı büyüklüğe sahip olduğu gerçeğinin unutarak, bütçe görüşmelerinde yer yer benzer konularda EBB’nin yaptığı harcamalarla merkezi idare harcamalarını karşılaştırarak, “biz bunları yaptık siz ne yaptınız?” değerlendirmeleri de yapmaktadır. Merkezi idare 2023 yılı bütçesi 240 MİLYAR dolar, EBB bütçesi ise 215 MİLYON dolardır. Mademki bu karşılaştırmalar yapılmaktadır o halde aşağıdaki sorularımın AKP sözcüleri tarafından yanıtlanması kamuoyunun içinde bulunduğumuz durumu anlama ve doğru bilgilenmesine yardımcı olacaktır.
EBB’nin 2023 yılı bütçesinde yatırımlara ayırdığı %31 oranındaki ödeneği yetersiz bulan AKP sözcüleri, Merkezi idare bütçesinde yatırımlara ayrılan ödeneğin %7 olarak belirlenmesi hakkındaki düşünceleri nedir?
EBB’nin 2023 yılı bütçesinde borçlanma oranı (bütçe açığı) %3’dür. Bu oranı yüksek bulan AKP sözcüleri Merkezi idare bütçesinde %15 oranında öngörülen bütçe açığını nasıl yorumlamaktadır?
EBB’nin 2023 yılı bütçesinde faiz giderlerine ayrılan oran %3 dür. Bu oranı yüksek bulan AKP sözcüleri Merkezi idare bütçesinde %13 oranında öngörülen faiz (KKM kur farkları hariç) ödeneği hakkında ne düşünmektedir?
AKP sözcüleri EBB’nin 2023 yılı bütçesinde sosyal yardımlara ayrılan ödeneklerini yetersiz bulmaktadır. EBB bütçe olanakları ve bütçe dışı diğer uygulamalarıyla ihtiyaç sahibi insanlarımıza belli katkıları vermeye yıllardır devam etmektedir. Örneğin sadece Halk ekmek aracılığıyla daha ucuza ekmek hizmeti sunularak yılda en az 60 milyon TL tutarında bir ekonomik değerin hemşehrilerimizin ceplerinde kalması sağlanmaktadır.
Ancak iddiaları doğrudur! Çünkü bu iktidarın kötü yönetimi sayesinde insanlarımız öylesine yoksullaştırılmıştır ki EBB 2023 yılı bütçesi olan 4 milyar TL’nin tamamını sosyal yardım olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtsak yine de yetmeyeceği çok açıktır!
Hükümete düşen temel görev Sosyal yardım miktar ve tutarını artırarak övünmek değil, sosyal yardıma muhtaç insan sayımızı azaltmaktır!
Peki, bütçeden ayrılan sosyal yardım ödeneğini yetersiz bulan AKP sözcüleri, her yıl artan biçimde milyonlarca insanımızı sosyal yardıma muhtaç, elektrik-doğalgaz faturalarını dahi ödeyemez hale getirmeleri hakkında ne düşünmektedir?
1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren Merkezi idare bütçe tutarı 1,75 trilyon TL iken şu anda TBMM’de görüşülen 2023 yılı bütçe tutarı 4,47 trilyon büyüklüğüne ulaşmıştır. AKP sözcüleri son 1 yılda merkezi idare bütçe büyüklüğünün tam %155 oranında artması hakkında ne düşünmektedir? Bu duruma ülkemizdeki hangi ekonomik gelişmeler yol açmıştır?
AKP sözcüleri, bundan 1 yıl önce (EKİM ayı sonu) açıklanan TÜFE oranının %19,89’dan %85,51’e, ÜFE oranının %46,31’den %157,69’a, Yeniden değerleme oranının %36,20’den %122,93’e ulaşması hakkında ve bunun sonuçları hakkında ne düşünmektedirler?
Ülkemizde 1475 adet belediye, il özel idaresi ve bağlı kuruluşlar (ESKİ gibi) bulunmaktadır. 2023 yılı Merkezi idare bütçesinden mahalli idarelere aktarılacak pay 401 milyar TL, sadece Faize ayrılan ödenek ise 565 milyar TL’dir. (KKM kur farkı hariç 30,3 milyar dolar) Yani Faize ayrılan tutar 85 milyon insanımıza hizmet verecek olan mahalli idarelerin tamamına ayrılan paydan çok daha fazladır. Bir başka anlatımla faize ayrılan pay 900 bin hemşehrimize hizmet veren EBB büyüklüğünde ki tam 141 tane belediyenin 2023 yılı bütçe büyüklüğüne denktir. Bu konuda AKP sözcüleri ne düşünmektedir?
AKP sözcüleri EBB bütçesindeki merkezi idare gelirlerinin 2022 yılına göre %163 arttığını ifade etmişlerdir. Tahmini merkezi idare gelir beklentisindeki artış oranı %163 değil, %106’dır. Bu gelirlerin bu denli yüksek oranda artmasının sebebi ise uygulanan ekonomik politikalar sonucu başta ÖTV, KDV gibi dolaylı vergiler olmak üzere insanlarımız ve kurumlarımızın gerek tüketim gerekse üretim aşamalarında daha fazla vergi ödemek zorunda kalmasından kaynaklanmaktadır. Belediyelere toplam vergi gelirleri içinden pay aktarılması nedeniyle doğal olarak belediyelere aktarılan paylarda artmıştır, artacaktır.
TL cinsinden bu tutarların yıllara göre arttığı doğrudur. Ancak paranın satın alma gücü üzerinden değerlendirildiğinde ise gelirlerimiz azalmaktadır. Örneğin 2016 yılında EBB’nin merkezi idare gelirleri 113,5 milyon dolar iken, yıllara göre azalma devam etmiş, 2022 sonunda ise bu tutarın yaklaşık 80 milyon dolar olması beklenmektedir. Bu durum hakkında AKP sözcüleri ne düşünmektedir?
Bu ve benzer değerlendirmeleri çoğaltmak mümkün...
EBB, Sayın Yılmaz Büyükerşen önderliğinde 1999 yılından bu yana taraflı tarafsız her kesimin takdir ve hakkını teslim ettiği, sevgili hemşehrilerimizin de gururunu yaşadığı şehrimizde büyük bir dönüşüme imza atmıştır.
Bu büyük dönüşüm ve gelişimi gerçekleştirirken kaynaklarını kendisi yaratmış, kendi yağında kavrulmuştur. EBB bundan sonra da aynı kararlılık ve tutarlılık içinde yoluna devam edecektir.
Yeter ki gölge etmeyin, başka ihsan istemez!
MURAT ÖZCAN - Eskişehir Büyükşehir Belediyesi AK Parti Meclis Üyesi
Belediye bütçesindeki aslan pay merkezi idare gelirleri!
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi bütçesi Kasım ayında meclise gelmiş, 2023 yılı ile ilgili 4 milyar 12 milyon TL bütçe oy çokluğu ile meclisten geçmiştir. Bütçede aslan payını her zamanki gibi Ulaşım Dairesi Başkanlığı ile Fen İşleri ve Park Bahçeler Müdürlükleri almaktadır. Bütçede dikkat çeken unsurlardan bir tanesi önümüzdeki 3 yıl içerisinde öngörülen borçlanma 559 milyon 900 bin TL, gayrimenkul satışlarından elde edilecek gelir ise 2 milyar 308 milyon 24 bin TL. Buna göre Toplamda 2 milyar 867 milyon 924 bin TL borçlanma ve satışlarla gelir elde edilmesi beklenmekte. 3 yılda oluşturulacak sermaye üretimi ise 2 milyar 570 milyon 384 bin TL’dir. Önümüzdeki 3 yıl içerisinde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, borçlanma ve gayrimenkul satışlarından elde ettiği gelir kadar bile yatırım yapmayacağını açıkça göstermektedir. Buradan da anlaşılıyor ki belediyenin hizmet gelirleri ve merkezi idare gelirleri, ancak gider ve eski borçlanmalarına yetecek anlamına gelir. Önümüzdeki yıl merkezi idare gelirlerinden gelecek olan payın tahmini rakamının 2 milyar 600 milyon TL olduğunu bütçeden anlıyoruz. Bu durum demektir ki; merkezi idare gelirlerinde 1 yılda %163 artış görülmekte, bütçe içerisinde %70’e yakın bir payı olduğu anlaşılmaktadır.
TİPİK BİR CHP’Lİ BELEDİYECİLİK SENDROMU
Cumhuriyet Halk Partili siyasetçiler her seferinde bir yılda oluşan giderlerindeki farklılıkları ve enflasyon mazeretlerini söylerken gelirlerindeki %163’lük farkı da dikkate almaları gerekir. Açıkça ifade edilmesi gereken konu giderlerindeki artışı konuşurken, devletin göndermiş olduğu %163’lük fazla gelirin altında veya üstünde kaldığının konuşulmasıdır. Herkes görecek ki enflasyon nedeni ile giderlerde oluşan fark, devletimizin göndermiş olduğu tahminlerinden daha yüksek gelirler ile fazlasıyla karşılanmaktadır. Bütçede diğer göze batan konulardan birisi de şöyledir ki; 2008 yılından 2021 yılı sonuna kadar belediye 1 milyar 652 milyon 312 bin TL borçlanmış, buna mukabil olarak aynı yıllar içerisinde yapmış olduğu yatırım 1 milyar 600 milyon TL’yi geçmemektedir. Buradan da anlaşılıyor ki, belediyenin gelirlerinden yatırıma pay ayrılamamakta, sadece borçlanma ile yatırım yapılmaktadır. Belediyenin gelirleri giderlerini zor karşılamaktadır. Bu gösterge belediyenin ciddi bir tasarruf sorunu olduğunu göstermektedir. Bütçede incelenmesi gereken diğer bir konu tipik bir CHP’li belediyecilik sendromudur. 2008 yılında bütçeden yatırıma ayrılan pay %59, 2013 yılında %52, 2018 yılında %46’dır. Diğer yılların hepsinde %15, %16, %19, %22 ve %28 oranlarında kalmıştır. Geçen yıl maalesef en düşük oranla %11,86’dır. Bu tablodan da anlaşılacağı üzere; seçimlerden 1 yıl önce çalışan, seçimden sonra 4 yıl boyunca yatırım yapmayıp borç ödeyen bir belediyecilik ile karşı karşıyayız. Başka bir dikkat çekecek husus ise; son 10 yılda gelirleri 10 kat artan ama borçları 14 kat artan bir belediye yönetimi ile karşı karşıyayız. Örneğin; 2008 yılında 114 milyon 600 bin TL geliri olan belediye, 2021 yılında 1 milyar 96 milyon TL gelire ulaşmıştır. Fakat 2008 yılında 122 milyon 815 bin TL borcu olan belediye, 2021 yılında 1 milyar 652 milyon TL borçlanmıştır.
YAPILMASINI BEKLEDİĞİMİZ PROJELER
Her yıl yatırım ve performans kitapçığında yapılacak diye yazan ama 1 yıl sonra yapılamadı diye not düşülen, yani yatırımda sıfır çeken birçok yatırımı 2023 programında da görmekteyiz. Umarım önümüzdeki yıl aynı görüntü ile karşılaşmayız. Tek tesellimiz önümüzdeki yıl seçim yılı olduğu için yatırımda sıfır çeken belediyenin, Eskişehir halkının beklediği yatırımları seçim nedeni ile yapacağı umududur. Ciddi bir bütçe ayrılan, yani; 783 milyon TL’yi bulan yol yapım ve onarım işleri, umut ediyoruz ki şehrin bekleyen alternatif yolları, bisiklet yolları gibi projelerini karşılamaya yeter... Yaşar Kemal Caddesi gibi ve buna benzer birçok alternatif yol yapılmayı beklemektedir. 10 yıldan beri bisiklet yolları bütçeye konulur ama maalesef yapılmaz… Trafik için elzem konulardan bir tanesi de uzaktan algılama sinyalizasyon ve akıllı kavşaklar projesidir. Her yıl bütçeye konur ama maalesef yapılmaz. Bu yıl 61 milyon 134 bin TL bütçe ayrılan bu projelerin yapılmasını dört gözle bekliyoruz.
SOSYAL BELEDİYECİLİĞE BÜTÇEDEN AYRILAN PAY YÜZDE 2
2022 ve 2023 yılında toplam 78 milyon 305 bin TL ayrılan kentsel dönüşüm bütçesi ile neresi dönüştürülecek bir muammadır? Ama anlıyoruz ki “23 yıldır bir tane bile kentsel dönüşüm projeniz yok” eleştirilerinden kurtulmak için, Gündoğdu Mahallesinde birkaç Blok’tan oluşan dönüşüm projesine bu bütçenin ayrılacağı, önümüzdeki yıl 40 gün 40 gece sürecek açılış törenleri ile “Gündoğdu’ya nasıl dönüşüm yaptık” diye algı yapmak için bu bütçenin harcanacağı aşikardır. Şehrimizin en büyük sorunlarından bir tanesi olan sokak hayvanları ile ilgili herhangi bir projeye rastlamadık, anlaşılan yapma gibi bir niyetleri de yok… Ağızlarından düşürmedikleri sosyal belediyeciliği de bir görelim isterseniz. Sosyal yoksunlar ile mücadele için ayırdıkları bütçe 63 milyon 80 bin TL, özel ihtiyaç sahibi grupları desteklemek için ayırdıkları bütçe 17 milyon 529 bin TL’dir. Yani bütçenin %2 olan rakamını, sosyal belediyecilik için ayırmış bir yönetim ile karşı karşıyayız. Herhalde bu konudaki tavırlarını belirleyen şey, bizim yerimize nasıl olsa Hükümet yapıyor argümanıdır veya şehrimizde bu gruba giren vatandaşımız azdır… Takdiri sizlere bırakıyoruz…
KADIN ÇALIŞANLARIN SAYISI DÜŞTÜ
Üzerinde durulması gereken konulardan bir tanesi de, belediyenin, kadınlara yönelik faaliyetlere bütçeden sadece 511 bin TL ayırmasıdır. Ayrıca Büyükşehir Belediyemiz, %24 ile devir aldığı kadın çalışan personel sayısını %18’e düşürmüş ve son 5’inci yılında çalışanlarının 2 bölü 3’ü yenilendiği göz önünde bulundurulur ise her seferinde kadın-erkek eşitliğinin üzerinden siyaset yapanların, bu tabloyu izah etme zorunlulukları vardır. Kısacası, bütçesinde aslan payı merkezi idare gelirleri olan bir belediye bütçesi demek istiyor ki: Allah RECEP TAYYİP ERDOĞAN’ı başımızdan eksik etmesin!
