Bayındır Söğütözü Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Doç. Dr. Tuba Oskay, zona hastalarının yüzde 70'inin 50 yaşın üzerinde olduğunu belirterek, yaşın ve bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıkların risk faktörlerini artırdığını vurgulamaktadır. Bayındır Söğütözü ve Kavaklıdere Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Acar, zona aşısının 10 yıl boyunca en az yüzde 97 koruma sağladığını aktarmaktadır.
Zona, suçiçeği geçiren kişilerin sinirlerinde sessiz kalan varicella-zoster virüsünün yıllar sonra aktif hale gelmesiyle ortaya çıkar. Suçiçeği geçiren hemen her birey, zona hastalığına yakalanabilir.
ZONA HASTALIĞINA NEDEN OLAN FAKTÖRLER
Zona hastalığının ortaya çıkmasında en önemli faktör yaşlanmadır. Ayrıca bağışıklık sistemini zayıflatan HIV enfeksiyonu, kanser, radyoterapi, kemoterapi ve organ nakli sonrası kullanılan bağışıklık baskılayıcı ilaçlar gibi durumlar da zona riskini artırabilir. Psikolojik travma, yoğun stres, düzensiz beslenme, sigara ve alkol tüketimi, yetersiz uyku gibi faktörler de hastalığı tetikleyebilir.
ZONA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ
Zona hastalığının ilk belirtileri, karıncalanma, yanma, batma ve hassasiyet hissi ile başlar. Bu belirtileri takiben şiddetli ağrı gelişir ve hastalar bu ağrıyı bıçak saplanması veya kaynar su dökülmesi gibi tarif edebilirler. Yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı ve hafif ateş de bu semptomlara eşlik edebilir. Ağrı döneminin ardından, vücudun bir bölgesinde içi su dolu küçük kırmızı kabarcıklar çıkar. Genellikle vücudun bir tarafında, bel ve göğüs kafesi bölgesinde yoğunlaşan bu döküntüler, göz, kulak ve yüzü etkileyebilecek oftalmik zona formuna dönüşebilir. Oftalmik zona, görme kaybına yol açabilir.
ZONA HASTALIĞINDA ERKEN TANININ ÖNEMİ
Zona hastalığında erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Doç. Dr. Tuba Oskay, hastalığın ilk 72 saat içinde antiviral tedaviye başlanmasının iyileşme süresini kısalttığını ve komplikasyon riskini azalttığını belirtmiştir. Özellikle risk grubundaki hastaların, zona şüphelerinde vakit kaybetmeden dermatoloji uzmanına başvurması gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca, döküntüler kuru ve temiz tutulmalı, ağrıyı azaltmak için doktorun önerdiği ağrı kesiciler ve destekleyici tedaviler kullanılmalıdır.
ZONA AŞISI HAKKINDA BİLİNMEYENLER
Prof. Dr. Ali Acar, zona hastalığının en yaygın komplikasyonunun postherpetik nevralji (PHN) olduğunu ve bu durumun zona döküntülerinin olduğu bölgelerde uzun süreli sinir ağrısına yol açabileceğini belirtmiştir. PHN, bazen aylarca veya yıllarca sürebilir ve kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde olumsuz etkileyebilir. Zona aşısı, hem hastalığın hem de bu ciddi komplikasyonların önlenmesinde etkili bir yöntemdir.
Zona aşısı hakkında bilinmesi gerekenler:
-
Ne zaman yapılmalı ve kimler yaptırmalı? Zona aşısı, 50 yaş ve üzerindeki yetişkinlere ve bağışıklık sistemi zayıflamış 18 yaş ve üzeri bireylere önerilmektedir. Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde hastalık daha ciddi seyredebilir, bu yüzden aşı büyük önem taşır.
-
Kaç doz uygulanır? Zona aşısı, iki dozdan oluşan bir seri olarak uygulanır. İkinci doz, ilk dozdan 2 ila 6 ay sonra yapılmalıdır. Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde veya yakın zamanda zayıflaması beklenenlerde, ikinci dozun 1 ila 2 ay sonra yapılması önerilir.
-
Zona geçiren kişiler aşı olabilir mi? Zona geçiren bir kişi, tekrar zona olabilir. Zona aşısı, hastalığın gelecekte tekrar etmesini önlemeye yardımcı olur. Zona geçirdikten sonra, döküntüler geçtikten sonra aşı olunabilir.
-
Aşı ne kadar süre koruma sağlar? İki dozluk seriyi tamamladıktan sonra, zona aşısı en az %97 koruma sağlar ve bu koruma 10 yıl boyunca devam eder. Yapılan araştırmalar, koruma süresinin 20 yıla kadar devam edebileceğini göstermektedir.
-
Aşı güvenli midir? Klinik veriler, zona aşısının güvenli olduğunu ve ciddi yan etkilerin nadir görüldüğünü ortaya koymaktadır. Çoğu kişide, yalnızca aşı bölgesinde hafif ağrı veya birkaç gün süren halsizlik gibi yan etkiler görülmektedir.
Zona aşısı, hem hastalıktan korunmayı hem de olası komplikasyonları engellemeyi sağlayan güvenli ve etkili bir yöntemdir.
