BAHAR BİLEN KİMDİR
1989 Yılında Bulgaristan’dan Eskişehir’e geldi. 35 yıldır Eskişehir’de yaşıyor, 34 yıla yakındır ticaret ile uğraşıyor. 2012 yılından bu yana Lokantacılar Odası’nda yönetim kurulu üyeliği iki dönemdir de başkanlığını yürütüyor. Üç dönemdir de Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu yönetim kurulu üyeliği halen de federasyonun Genel Başkan Vekilliği görevini sürdürüyor.
Bahar Bilen ayrıca Eskişehir’de çeşitli sivil toplum kuruluşlarında görev yapıyor.
SEKTÖRÜN SORUNLARI
Öncelikle sektörümüz liyakatli kişiler tarafından icra edilmeli, rastgele birilerinin eline bırakılamayacak kadar çok değerli bir meslek grubu, devlet sektörümüzü koruma altına almalı, haksız rekabetlerin önüne geçilmesi için ürün standardı getirmeli ve aynı cinsten işletmeler arasında nüfusa oranlı mesafeler oluşturulmalı, KDV oranları düzeltilmeli.
Devletimiz hem vatandaşı hem esnafımızı korumak için birçok ekonomik paketler açıklanmıştır ancak yeterli değildir. Esnaf ve sanatkârımızın kullandıkları ham madde işletmeye yüzde 1 KDV ile girmekte, işlendikten sonra yüzde 10 KDV ile çıkmaktadır. Buda işletmelerimizde KDV mağduriyetini ortaya çıkarmaktadır. Yeme içme sektöründe KDV fiyatlara dahildir sistemi değiştirilerek satış fiyatı üzerine artı yüzde 10 KDV belirtilmelidir. Ödenen tutar içerisinden yüzde 10 KDV’nin devlet kasasına gireceği tüketici tarafından bilinmeli, kesilen her fiş veya fatura geliri üzerinden işletmeninde gelir vergisi ödeyeceği, alınan yüzde 10 KDV ile birlikte devlete iade edileceği bilinci tüketicide oluşturulmalıdır. Veya alış ve satış KDV oranları eşitlenmelidir.
ONLINE SİSTEMLER
6585 sayılı perakende ticaretin düzenlenmesi hakkında kanunun uygulamasını gösteren perakende ticarette uygulanacak ilke ve kurallar hakkında Yönetmeliğe ek olarak 06 Haziran 2016 tarihinde yemek kartları ve bu hususta hizmet veren online sistemler zikredilerek bir yönetmenlik çıkarılmış 12/a) maddesi eklenmiştir. Yemek kartı hizmeti veren kuruluşların anlaşmalı olduğu perakende işletmelere uygulayacağı komisyon oranı yüzde altıyı geçemez.
Yemek kartlarıyla aynı amaçla kullanılan yemek çekleri, çevrimiçi sistemler hakkında da bu madde hükümleri uygulanır. ”diye zikredilmektedir. Anılan madde olarak yemek kartı hizmeti veren kuruluşlar ile işveren perakende işletmeler arasında ki uygulamalar yemek kartı hizmeti veren kuruluşların anlaşmalı olduğu işletmelere uygulayacağı komisyon oranının yüzde 6’yı geçmemesi, çeşitli adlar altında herhangi bir bedel talep edilmemesi, doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir iskonto uygulanmaması gerekmekte olup düzenlemelere uyum açısından gerekli önemin gösterilmesi; Yemek Kartı sistemleri bu maddeyi belirli bir süre uygulamaya başlamış son üç yıldır enflasyonu bahane ederek 06 Haziran 2016 tarihinden öncesine geri dönerek uzun süreden beri yüzde 12 oranında komisyon ayrıca hizmet bedeli almaktadır. Online sipariş sistemleri bu uygulama bizleri kapsamıyor diye yönetmeliğe hiç uymamışlardı. Şikayetlerimiz üzere anılan yönetmelik yıl itibarı ile ilgililere tekrar tebliğ edilmesine rağmen riayet edilmemektedir. Online sipariş sistemleri yüzde 12 komisyonun yanı sıra hizmet bedeli, tanıtım bedeli, adı altında komisyonu yüzde 35-40 bandına yükseltmektedir. Uluslararası zincir mağazalardan yüzde 3-4 oranda komisyon alan, sürekli TV kanallarından bunların reklamını yapan, esnafımızla ilgili bir kare dahi olsa reklama yer vermeyen, esnafımızın toplamının zincir mağazalardan daha çok sayıya ulaştığını hesaplamayan ya da önemsemeyen bir sistem. Komisyonların yüzde 6 oranına çekilmesi ek hiç bir hizmet bedeli alınmaması hususundaki çalışmaların ivedilikle hayata geçirilmesini gerekmektedir.
Bir porsiyon yemek paket olarak online sistem üzerinden gönderildiğinde sipariş sistemine ödenen hizmet bedeli tanıtım bedeli ile birlikte yüzde 18 komisyon, ödeme yemek kartı ile alındığında artı yüzde 14 daha komisyon ve joker ürün, ayrıca paket başı kuryemizin işletmeye maliyeti yüzde 5 olmakta, toplam işletmeye maliyet yüzde 35-40 a çıkmaktadır. Bu tür işletmelerin yasalar çerçevesinde komisyon alması sağlanmalı elde ettikleri gelirin belirli bir oranını Avrupa ülkelerinde olduğu gibi esnafın gelişimi için eğitim fonunda kullandırılması üzere esnaf teşkilatlarına aktarması gerekmektedir.
Bu sitemlerdeki rantın yüksekliği bir çok köklü firmayı da sisteme çekmekte her geçen gün bu firmalar çoğalmaktadır. Bu ekstra yüklerin esnafın üzerinden kaldırılması ya da minimize edilmesi durumunda yemek fiyatları düşüşe geçecek, yemek fiyatları ödenen komisyonlar tutarı kadar ucuzlayacaktır.
BANKALAR BİZDEN HAKSIZ KOMİSYON KESMEKTEDİR
Banka faizlerinin aylık yüzde 5 olduğu dönemde bankaya koyduğumuz para karşılığında faiz getirisi elde ediyoruz, ama bankanın kendi ürünü ve getiri kaynağı kredi kartını müşterilerimize kullandırdığımız zaman banka bizlerden yüzde 5 komisyon kesiyor. Oysaki kullanıcının veya Bankanın bu ödemeyi yüklenmesi lazım. Bizim müşterimizi bir yazılım üzerinden bize satan sistemler esnaftan brüt işlem üzerinden yüzde 4-5 komisyon kesilmektedir, online ödeme sisteminde toplanan bizim paramızla da ayrıca gecelik repo ile faiz rantı elde ediyorlar. Halbuki işçiye memura emekliye gecelik repo yaparak maaş karşılığı promosyon vermektedirler.
FİYAT TARİFESİ İHTİSAS FEDERASYONLAR TARAFİNDAN GÜNCELLENMELİ
Fiyat Etiketi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 19 Aralık 2023 tarih ve 32404 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.
Yönetmelik tarafımızca uygun bulunmakla birlikte daha denetlenebilir, olması için fiyat tarifeleri 81 ilde faaliyet gösteren odalar tarafından sınıflarına göre belirlenmeli Esnaf Odaları Birlikleri tarafından ilgili Federasyonlara sunulmalıdır. Onaylanan fiyat tarifeleri aslının aynı olmak kaydıyla işyerlerinin kapısı önünde veya işyeri girişinde görünür şekilde asılmalıdır. Denetim sırasında denetçilerin onaylı tarife ile asılı olan tarifenin karşılaştırılması daha sağlıklı ve yürütülebilir olacak tüm Türkiye’de metropol şehirlere, büyükşehirlere, illere ve ilçeler bazında ayrı fiyat tarifesi oluşturarak fiyat istikrarı sağlanacaktır. Onaylı fiyat tarifeleri enflasyon ortamı düzelene kadar 6 ayda bir düzenlenmelidir.
TANZİM VE TEDARİK KOOPERATİFLERİ ZORUNLU HALE GELMELİ
Temsil ettiği meslek mensuplarının tedarik edecekleri ürünlere daha kolay ve daha ucuz fiyatlara ulaşabilmesini sağlamak için, devlet desteği ile Odaların ve Federasyonların tanzim ve tedarik kooperatifleri kurmalarının önü açılmalı, Orta vadede enflasyonla mücadelede üreticiden tüketiciye birinci elden işletmelerimize sunulmalıdır. Esnaf Teşkilatının yöneticilerin istifa etmeden esnafı temsilen, TBMM’sinde ve Belediye meclislerinde görev almalarının yolu açılmalıdır.
NACE KODLARI
Esnaf Odalarına kayıtlar odadan başlamalı; oda, maliye sicil hiyerarşisi ile devam etmelidir. Maliyeye ilk kayıtlar NACE kodunun ne olduğunu bilmeyen mükellefin yanlış beyanı üzere yapıldığı için düzeltilmesi zaman alan, büyük sıkıntılara yol açmaktadır. İşyeri açacak olanların NACE kodunun ne olduğunu odalardan tasdikli bir yazı ile almaları, maliyede alınan bu kodla kayıt yapmalıdır. Bilhassa maliyeye kayıtlar muhasebeciler tarafından vekâlet ile yaptırıldığı, esnaf defter tutma ücretinin daha düşük tacir statüsündeki meslek mensubunun muhasebe ücreti daha yüksek olduğu için mükelleflere küçük bir şirket kurdurarak ticaret odalarına yönlendirmekte, yâda işletme ruhsatı daha kolay almak için NACE kodunu yanlış yazdırmaktadır. Avrupa ülkelerinde olduğu gibi büyük sanayi şirketleri hariç işyeri açan önce esnaf ve sanatkarlar birliğine kayıt yaptırmakta yıllık hasılası tacir statüsüne ulaştığında doğrudan ücret alınmadan ticaret odalarına aktarılmaktadır.
İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATLARI
İş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı alınması esnasında kafe, kafeterya, köfteci ve büfe esnafı için ruhsat prosedürü daha kolay olduğundan mükellef tarafından NACE kodu cafe-kafeterya, köfteci olarak maliyeye bildirilmektedir, ruhsat alındıktan sonra bu ve benzeri yerlerde her türlü yiyecek satılmakta mekânın fiziki koşulları yeterli olmadığından sağlıksız gıda üretimine neden olmaktadır. Gıda sektörü olarak da kamuoyunda tüm sektörü olumsuz etkilemektedir. Bu tür sorunların önüne geçmek, sağlıklı gıda üretimini uygun fiziki koşullarda sağlamak için odaların Ruhsatlandırma sürecinde ilgili kurumlarla koordineli olarak çalışması veya Odaların görüşünün yazılı olarak alınması gerekmektedir.
HAFTALIK VE AYLIK FİYAT ARTIŞLARI
Et kartelleri yaptığı manipülasyonlar ile istedikleri gibi günlük veya haftalık fiyat belirledikleri için sektörümüzde istenmeyen fiyat dalgalanmaları yaşanmaktadır. İthal karkas eti elde edemeyen ve yerinde işleme imkânı olmadığı için toptan alımlarda ithal etten faydalanamayan esnafımız kıymayı 550-600 TL’den değerli etleri ise 700-800-1000 TL’den kasaplardan temin etmektedir. Yine bu manipülatörler bir şekilde elde ettikleri ithal eti de yerli ürün fiyatına piyasaya sürmektedir. Bu konuda da bir çalışma yapılarak esnafımızın ithal ete ulaşımın sağlanması gereklidir.
KİRA STOPAJININ KALDIRILMASI VE DÜZENLENMESİ
Konut kira artışlarındaki düzenlemeler işyerlerini de kapsamalı, kira stopajları, kira geliri elde eden mülk sahibi tarafından karşılanmalı, işyeri tahliyelerinin zorlaştırılması gerekmektedir. Mülk sahipleri iş yerinin biraz iş yaptığını gördüğünde iş yerini tahliye et ya da kiraya zam yap mantığı ile hareket etmektedir. ESBİS sisteminden indirilen faaliyet belgelerine Başkan veya Başkan yardımcısı ve genel sekreterin müşterek ıslak imza zorunluluğunun kaldırılması genel sekreter veya çalışan personelin imzasının yeterli olması.
(Ticaret Odalarında olduğu gibi)
Borcu olan esnafa belge düzenlenemez maddesinin kaldırılması,5362 sayılı Esnaf yasasının yeni baştan günün şartlarına göre düzenlenmesi gerekmektedir.
GASTRONOMİ KENTİ OLABİLİR MİYİZ?
Eskişehir çok güzel bir mozaik, nüfus yapısı olarak Balkanların hemen hemen tamamı burada, Orta Asya’dan gelenler, Güney Doğu’dan gelenlerle güzel bir mozaik var, bunu gün yüzüne çıkarma için uğraşlarımız var. Eskişehir’de kurulan gastronomi platformunun dönem sözcülüğünü yapmaktayım. Platform çatısı altında Anadolu Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi Bölümü, A.Ü. Meslek Yüksek Okulu Aşçılık Bölümü, Osmangazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, Aşçı Dernekleri, turizm Dernekleri ile birlikte çok güzel bir çatı oluşturduk. Buradaki amacımız kaybolmaya yüz tutmuş yöresel yemekleri gün yüzüne çıkarmak, bunların üzerinden menüler oluşturmak, bu menüleri de belli kriterleri taşıyan belli lokantalara sunup Eskişehir’e gelen misafirlerimize günlük şehirde nerede, ne yenir, ne içilir deyince, burada 12 ilçemizin de yöresel yemeklerini tanıtacak menülerle restoranlar oluşturacağız ve orada gidip misafirler, turistler yemeklerini yiyebilecekler.
ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİ
Şu anda Eskişehir çibörek, balaban kebap, met helva arasında sıkışmış durumda. Dolayısıyla sadece bu üç ürün kıskacından kurtarıp kaybolmaya yüz tutmuş lezzetleri ortaya çıkarıp ürün yelpazesini, mutfağı zenginleştirmek ve sunmak önemli.
ESKİŞEHİR DEYİNCE
Eskişehir deyince ilk akla gelen Eskişehirspor. Marke değerlerimiz. Eskişehir’i marka yapan Yılmaz Büyükerşen, onun sayesinde Eskişehir bugün çok turist almakta, turizmin gelişmesinde çok büyük katkıları oldu, esnafımız adına çok teşekkür ediyoruz.
