İstanbul Ticaret Borsası’nın katma değeri yüksek tarımsal ürünlerin yaygınlaştırılması amacıyla başlattığı “Altın Tohumlar” projesinde bu ay “Trabzon Hurması” konusu ele alındı. Toplantıda konuşan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü hocası Prof. Dr. Muharrem Özcan, Türkiye’de Trabzon hurması üretiminin son 25 yılda beş kat arttığını belirterek, “Üretim miktarı 20-25 bin tonlardan 127 bin tona ulaştı. Bu önemli ürünün bir taraftan ekimini yaygınlaştırırken, diğer taraftan katma değerli işlenmiş ürünlere de yönelmeliyiz” dedi.
Toplantıda Trabzon Hurması üretiminin yaygınlaşması için; endüstriyel imalata geçilmesi, bölgenin doğru seçilmesi, yerel çeşitlerin kullanılması, taban fiyatı uygulaması ve kooperatifleşme gibi öneriler gündeme geldi.
Online gerçekleştirilen ve herkese açık olan toplantının açılış konuşmasını İstanbul Ticaret Borsası Meclis Başkanı Ahmet Bülent Kasap, moderatörlüğünü İSTİB Genel Sekreter Yardımcısı İsmail Şen yaptı. Toplantıya, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Muharrem Özcan, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü araştırmacılarından Dr. Nilüfer Aksu Uslu ve Trabzon Hurması üreticisi Hasan Gödek konuşmacı olarak katıldı.
“Katma Değerli Üretim için Endüstriyel İmalata Geçilmeli”
Trabzon hurmasının geniş kullanım alanına sahip bir meyve olmasına rağmen yeterince değerlendirilemediğinin altını çizen İstanbul Ticaret Borsası Meclis Başkanı Ahmet Bülent Kasap, “Türkiye’de Trabzon hurması genellikle taze meyve olarak tüketiliyor veya kurutulmuş olarak pazarlanıyor. Az miktarda reçelinin yapıldığını da biliyoruz ama endüstriyel imalat şimdilik yok. Oysa dünya genelinde bu meyvenin çok daha geniş bir kullanım alanına sahip olduğu görülmektedir. Japonya’da hurmadan şeker üretiliyor. Ayrıca ülkenin ünlü tatlılarından biri Trabzon hurmasıyla hazırlanıyor. Hatta Japonya’da hurmaya adanmış köyler bile bulunuyor. Birçok ülkede Trabzon hurmasının reçeli, marmelatı, pekmezi ve sirkesi endüstriyel olarak üretiliyor. Biz bu meyveyi ne kadar iyi değerlendirebilirsek o kadar katma değer katmış oluruz” dedi.
“Doğru Bölge Seçimi, Tüm Ürünlerin Kaderini Belirliyor”
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü hocası Prof. Dr. Muharrem Özcan, Trabzon Hurmasının kış aylarında -18 dereceye kadar dayanabilme özelliğinden dolayı 40 ilde üretildiğini belirterek, “Trabzon Hurmasının adaptasyon yeteneğinin yüksek olması, ürünün 40 ilde üretilmesine sebebiyet veriyor. Bölge ekolojisini iyi değerlendirmek gerekiyor. Bir ürünü çok üretmek değil, en iyi verim alınacak bölgede üretmek gerekiyor” dedi.
Prof. Dr. Özcan, Türkiye’nin Trabzon Hurması ürünü ile 90’lı yıllarda tanıştığını belirterek “Üretim miktarı 90’lı yıllarda 20-25 bin ton iken en son verilere göre 127 bin tona ulaştı. Üründe atılım geç oldu fakat yeni çeşitler ile hem üretim arttı hem de verimlilik ile ürünün katma değeri yükseldi. Ağaç başına ortalama verim 70 kg, bu rakam ticari bahçelerde 140-150 kg civarında. Şu an 3 milyon hurma ağacımız mevcut. 1 milyon ağacımız ise henüz verim çağına girmedi. 1 milyon ağacında verim çağına girmesiyle beraber üretim 40-50 bin ton artış gösterecek” şeklinde konuştu.
“Yerel Çeşitler ve Zararlı Mücadelesi ile Üretim Artırılmalı”
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü araştırmacılarından Dr. Nilüfer Aksu Uslu, enstitünün güncel çalışmaları ve üreticilerin sorunlarına yönelik çözüm önerilerinden bahsederek, “Yerel çeşit çalışmalarımızı sürdürerek enstitü olarak 8 yerel çeşit ürettik. Bu konuda yeni yerel çeşit üretim girişimlerine devam ediyoruz. Üreticiler verimliliği yüksek sertifikalı tohumlar ile bahçelerini yenileyerek üretimi artırmalı. Ayrıca son dönemde Kahverengi Kokarca Böceğinin 300’den fazla bitkiyi etkilemesinden dolayı böceğin doğal düşmanı olan Samuray Arısının üretimi ve doğaya salımı çalışmalarını sürdürüyoruz” dedi.
“Üretimi İçin Teşvik ve Kooperatifleşme Şart”
Trabzon hurması üreticisi Hasan Gödek, Trabzon hurmasının Karadeniz Bölgesi’nde yaygın olarak üretilen fındık ve çay gibi ürünlerin gölgesinde kaldığını, bu nedenle sınırlı sayıdaki üretici olarak kooperatifleşemediklerini ifade ederek “Bölgemizdeki üreticiler, bakımı zahmetsiz olan fındık ve çaya yöneliyor. Biz de bu yüzden talep üzerine üretim yapıyoruz. Üreticiler, ürünlerinin ellerinde kalması korkusuyla Trabzon hurmasına yönelmiyor. Ayrıca, ürün erken bozulduğu için soğuk hava depolarında muhafaza edilmesi gerekiyor. Yani üretici olmak, belirli maliyetleri göze almayı gerektiriyor. Üretici sayısının az olması nedeniyle kooperatifleşerek ürünü pazarlama konusunda da ortak hareket edemiyoruz. Devletimiz, yeni üreticilere teşvik vermeli ve özellikle üründe taban fiyat belirlenmeli” şeklinde konuştu.
