İstenen verimi almak, istenmeyeni almamak için saza ayar gerek. Bağlamayı akortta alt teller halaaa, halaaa! Orta teller bibiii, bibiii! Üst teller dayııı, dayııı sesi vermedikçe saz akort olmaz. İnsan aklı merhameeet, merhameeet! İnsafı adaleeet, adaleeet! Vicdanı da sevgiii, sevgiii demedikçe o insanda ölçü, saygı ve izan olmaz! İnsan başkalarına, güneşe, gölgeye vs.ye bakar da kendisine bir türlü bakmaz. Herkesin hesap defterine her gün müstahakkı olan kâr ya da zarar ahvâli yazılır. Zararı azaltmak, kârı çoğaltmak isteyen vicdanını, insafını, aklını akort etmeli.
Ney sesinden bilirim. Nefes ve parmak dokunuşları neyin perdelerine akılla müdahil olmadıkça emekler heba olur. Günün birinde karıncalar toplanmış Süleyman Peygamber’e rüzgârı şikâyete gitmişler: “Biz, rüzgârdan rahatsız oluyoruz. Zararımız söz konusu. Bizi, rüzgârla mahkeme edin.” demişler. O da: “Yakalayın rüzgârı, onunla sizi murafaa edelim!” demiş. Akıl böyle olmalı. Ne acayip iş, değil mi kusuru başkalarında aramak? Durumun muhasebatı hesabın zaruretindendir, diyelim. Ne hazin ki günümüzde pek çok insan başkasının bağını taşlamaktan kendi bahçesini işlemez olmuş.
Teşbihte kusur olmaz, derler. Çakal ile tilki bir tavuk için kavgaya tutuşmuşlar. Tavuk: “Çözümü, bir bilene sorun.” demiş. Çakal ile tilki düşünmüşler: “Bu davayı ancak kurt kardeş çözer.” ona gidip danışalım, demişler. Yalancılar köyünden bir sansarı da şahit götürmüşler. Kurt: “Davanız nedir, neyi bölüşemiyorsunuz? Dediğinde, Çakal ile tilki: “Efendim, davamız tavuk davası. İkimiz de bu tavuk üzerinde hak iddia ediyoruz. Bu tavuk kimin hakkı ise ona ver.” dediklerinde, Kurt: “Sizi dinledim. Bir de getirdiğiniz şahit sansarı dinleyelim.” demiş. Şahit sansar: “Efendim bu dava, tavuk davasından öte hak davasına dönüşmüş. O hak da sizindir.” demiş. Herkes ömür hesabının görüleceği gününün duruşmasına hazırlıklı olmalı ki, kulluk sınavı başarılmış olsun.
Her gün herkes torbasına iyilik veya kötülük bir şeyler doldurur. Torbaya dolan yüklerin muhasebesi, murakabesi şart… Muhasebe hesap, murakabe değerlendirme işidir. Her insan bir tacir gibi muhasebe sistemini dürüst tutmalı. Her alış verişin murakabe ve muhasebesi doğru yapılmalı… Muhasebe israf ya da cimriliğe düşmemek, murakabe de ifrat veya tefrite kaçmamak içindir. Casiye suresi 15 ve 21’inci ayet meallerinden özetle, Allah: “Kim iyi iş yaparsa kendi yararına yapar. Kim de, kötülük yaparsa kendi zararına yapar. Nihayetinde, Allah’a döndürüleceksiniz... Kötülük işleyenler, kendilerini iyilik işleyenler gibi ömür veya ölümlerinin bir olacağını mı sanıyorlar. Bu ne kötü bir karar…” ikazını yapıyor. Hak, söz konusu olduğunda “ADALET” akla gelir.
Türkiye Cumhuriyeti mahkeme salonlarında “Adalet Mülkün Temelidir.” yazsı ile eldeki temsili terazi ne kadar büyük, derin ve önemde anlamlı. O yazı ile o terazi Türk milleti adına mazluma, mağdura güven ve umut veren hakikatin garantörü. Bu söz ile eldeki temsili terazi aklıma geldikçe milletim adına gurur duyarım. Adalet iyi ki var! Adalet olmasaydı mazlumu, mağduru iftiranın, yalanın şerrinden kim nasıl korurdu? Mazlumun, mağdurun aklını, canını, malını, iffetini, inancını koruyan adalet mekanizması değil de nedir? Müslümanın hâl muhasebesi sarık, takke, cübbe, saç, sakal mıdır? Yoksa eylem ve söylemlerin İslam’a göre olması mı? Hangi durum, Müslümanın hayrınadır? Mesele doğru ile yanlışı tespit.
Akıllı adam rüzgârdan niye şikâyetçi olur ya da onunla murafaaya kalkışır. Hangi akıllı insan yalancı şahit olmak ister? Akıllı insanın işi zararlı eylem ve söylemden kaçınmak… Irz ve iffeti korumak… Emanete ihanet etmemek… Sözde durmak. Adil davranmak. Nifak çıkarmamak. Laf taşımamak… İnsanlara kara çalmamak… Gıybetten ve hasetten uzak olmak… Allah’ın Haşr suresi 19’uncu ayet mealinden özetle buyruğu veçhe Allah’ı unutan ve Allah’ın da kendisini kendisine unutturduğu kimselerden olmamak gayreti ile muhasebe ve murakabesini düzgün yapmaktır.
Ömrünüz uzun, kazancınız bereketli olsun! Hoşça kalın! Dostça kalın!